අවස්ථා කීපයකදීම මේ ප්‍රශ්නය අහන්න ලැබුණා. ඒක නිසා ඒ ගැන මේ සටහන එකතු කර තබනවා.

Once there was a question if both Pina and Kusala are same? is there a Sutta that explains that?

I tried looking up. I did not find one Sutta covering answer completely. Its quite apparent that depending on the audience intelligence level the answer was explained in different formats as to make the answer more relevant to Nibbana than just for the sake of knowledge.

May be seeking to find an answer for what is Pina (punya) and Kusala is an early stage question for novices, there are many places this was explained in the same simpler form. However Pina and Kusala are concepts that spreads through out the entire journey of being a Buddhist, from being a stream entrant to all the way to an Arahath.

Also should understand that there are many different views as well different interpretations coming from teaching traditions. To answer the question, Suttas are in Paticca Samuppada Vibanga. In those you can find the deepest levels of explanations identifying the difference based on what each produce.

I found an article explaining about Pina and Kusala, according to that…. (Referenced from: Nivana Website.

Update 2024-May-01: These articles and the entire website is now offline. I have removed the external link to – Article 1 and Article 2 (removed).

ලෞකික වූ පුණ්‍ය සංඛාරවලින් ගොඩනැගෙන පටිච්ච සමුප්පාද චක්‍රය අවසන් වන්නේ “එව මේ තස්ස කේවලස්ස දුක්ඛක්ඛන්ධස්ස සමුදයෝ හෝති” යනුවෙනි. ආර්ය මාර්ගය වැඩීමට ආධාර වන පිනක් වේ නම් ඒ සංඛාරවලින් හටගන්නා පටිච්ච සමුප්පාද චක්‍රය අවසන් වන්නේ. “ඒව මේ තේසං ධම්මානං සමුදයෝ හෝති”යනුවෙනි.

මේ පිළිබඳ සම්පූර්ණ විස්තර, විභංග ප්‍රකරණයේ පටිච්ච සමුප්පාද විභංගයේ පෙන්වා ඇත.

Should there be a Pina (Punya) that gives rise to the aid of developing the eight fold path, then such noble acts (punya kriya) generating Pina creates an dependant origination cycle ending with “Eva mea thesan dhammanan samudhayo hothi”. Meaning sunch noble acts would not create Akusala or Dukka in dependant origination cycle. Instead they create Dhamma.

මී ළඟට දැනගත යුත්තේ කුසල යනු කුමක් ද? පිනට වඩා එහි වෙනසක් තිබේ ද? යන්නයි.
පින යනු, සිත කය වචනය තුළින් යහපත් දෙයක් කරන විට ඒ ක්‍රියාවෙන් ගොඩනැගෙන ඵලයක් බව ඉහත කළ විස්තරයෙන් පෙනී යනු ඇත. කුසල් යනු යම් පාප ක්‍රියාවක් සිදු නොවන ස්වභාවයේ පිරිසුදු මනසක් සකස් වීමයි.

දස පුණ්‍ය ක්‍රියාවන්හි යෙදෙන විට නිතර යෙදෙන විට මේ කුසල ස්වභාව මතු වන්නට වෙයි.
කුසලය පිළිබඳ බුද්ධ දේශනාවක් ම.නි. 2 මහා වච්ඡ ගොත්ත සූත්‍රයෙහි දක්නට ලැබෙයි.

සාධු මේ භවං ගෝතමෝ සංඛිත්තේන කුසලා කුසලං දෙසේතූති, සංඛිත්තෙන පි ඛො තෙ අහං වච්ඡ කුසලාකුසලං දෙසෙය්‍යං විත්‍ථාරෙනපි ඛො තෙ අහං වච්ඡා කුසලා කුසලං දෙසෙය්‍යං අපිච තෙ අහං වච්ඡ සංඛිත්තෙන කුසලා කුසලං දෙසිස්සාමි. තං සුණාහි සාධුතං මනසි කරොති භාසිස්සාමීති

ඒවං හෝති ඛෝ වච්ඡ ගොත්තො පරිබ්බාජතො භගවතො පච්ච භෙසාසි භගවා එතදවොච.

ලොභො ඛො වච්ඡ අකුසලං, අලොභො කුසලං, දොසො ඛො වච්ඡ අකුසලං, අදොසො කුසලං මොහො ඛො වච්ඡ අකුසලං, අමොහො කුසලං.

මෙ ඛො වච්ඡ ඉමෙ තයො ධම්මා අකුසලා, තගො ධම්මා කුසලා පාණාතිපාතො ඛො වච්ඡ අකුසලං, පාණාතිපාතො වේරමණී කුසලං, අදින්නාදානා ඛො වච්ඡ අකුසලං අදින්නාදානා වේරමණී කුසලං කාමේසුමිච්ඡාචාරො ඛො වච්ඡ අකුසලං කාමෙසුමිච්චාරා වේරමණී කුසලං, මුසාවාදො ඛො වච්ඡා අකුසලං, මුසාවාදා වේරමණී කුසලං, පිසුණාවාචා ඛො වච්ඡා අකුසලං, පිසුණාවාචා වේරමණී කුසලං, පරුෂාවාචා ඛො වච්ඡා අකුසලං, පරුෂා වාචා වේරමණී කුසලං සම්ඵප්පලාපා ඛො වච්ඡා අකුසලං සම්ඵප්පලාපා වේරමණී කුසලං, අභිජ්ඣා ඛො වෙච්ඡ අකුසලං, අභෙිඣා කුසලං, ව්‍යාපාරදා ඛො වච්ඡ අකුසලං, අන්‍යපාදො කුසලං මිච්ඡා දිට්ඨි ඛො වච්ඡ අකුසලං, සම්මා දිට්ඨි කුසලං, ඉති ඛො පවච්ඡ ඉමෙ දස ධම්ම අකුසලං, දස ධම්මා කුසලා.

මෙසේ කුසලය කැටි කර කොටස් තුනකින් ද, සවිස්තරව කොටස් දහයකින් ද විස්තර කර ඇත. පාපයෙන් වෙන් වීමම කුසල් කියන බව, මෙසේ දැන ගත යුතු ය.

One thing is that there are two parts in Kusala as well. To see the difference deeply you have to open Paticcasamuppada. Where ලෝකෝත්තර කුසල are explained as කර්ම කෝස නොසාදන කුසල.

තවදුරටත් අභිධර්මයට අනුව සලකා බලන විට මේ ආකාරයෙන්: